PRAKTIJKTEST | Doosan DX300LC Electric door Bouwmachines

Wereldwijde markten
Lokale dealers zien die vraag. De grote fabrikanten hebben echter te maken met wereldwijde markten, en op elke markt speelt wel iets, bovendien hebben ze hun handen vol om de dieselmachines om te zetten van de Stage IV naar de Stage V-emissienormen. Doosan DX300LC Electric een bijzondere machine Tegelijk werken ze achter de schermen heus wel aan elektrische machines, extra haast maken voor ons kleine postzegellandje doen ze echter niet. Wereldwijd is de vraag immers nog erg klein, en bij grote bedrijven nemen dit soort ontwikkelingstrajecten nu eenmaal een bepaalde tijd in beslag. Vaak ligt de focus hierbij eerst op compact materieel. In dat opzicht is deze Doosan DX300LC Electric een hele bijzondere machine. Niet eerder werd zo’n zware 30 tons rupsgraafmachine elektrisch gemaakt.

De ontwikkeling van deze Doosan DX300LC Electric onderstreept maar weer eens dat kleinere bedrijven zeer snel kunnen inspelen op veranderingen in de markt. En dat, zoals we eerder zagen, Nederlandse ondernemers ook niet bang zijn om dat écht te doen, ook al zijn de benodigde investeringen serieus. Doosan-dealer Staad zag twee jaar geleden al kansen voor elektrische machines.

Meer vraag naar elektrische machines
Eind vorig jaar kwamen drie belangrijke puzzelstukken samen. 1) Staad merkte vanuit klanten dat de vraag naar elektrische machines snel groter werd. 2) Er was een ombouwer gevonden die geschikt werd geacht om samen mee gaan te elektrificeren en 3) een potentiële koper meldde zich voor de eerste machine. Om niet geheimzinnig te doen; die ombouwer werd Urban Mobility Systems (UMS) in Oss, de klant is aannemer Ploegam in Oss. Beiden bedrijven zijn gevestigd vlak bij de Staad-thuisbasis in Veghel.

Strippen en uitbouwen
Begin 2020 werd de Doosan DX300LC nieuw geleverd vanuit de fabriek, als complete machine met dieselmotor. Terwijl men in Veghel in de werkplaats begon met strippen en uitbouwen van het motorblok, ontwikkelde men in Oss een op elkaar afgestemde set bestaande uit accupacks, een elektromotor, laders, kabelboom en software. Staad-monteurs bouwden alles weer samen tot de werkende elektrische machine zoals die vandaag bij ons in de testzandbak staat.

Volle assistentie van Doosan 
Opvallend; hierbij kreeg de dealer de volle assistentie van Doosan, dat in vertrouwen bepaalde tekeningen en schema’s beschikbaar stelde en ook deelcertificaten leverde voor de CE-keuring van de machine. Dat merk je aan de machine; niet alleen de Doosan merknaam staat er nog gewoon op, ook is de bediening verwerkt in het originele 8 inch scherm. Daarop kun je straks het actuele stroomverbruik zien en aflezen hoe vol de accu nog is. Dat kan alleen wanneer er toestemming is om in te grijpen op de originele software en kabelboom. Niet alle fabrikanten werken hieraan mee. Vermoedelijk had Staad dus een goed plan waarin Doosan is meegegaan, daar lijkt het in elk geval wel op als je het resultaat bekijkt.

Doordacht concept
Want hoewel je aan details nog kunt zien dat de DX300LC Electric een prototype is, komt het concept als geheel doordacht over. Als de machine koud is ontstaat ergens een licht trillingsgeluid, volgens Staad is dit inmiddels opgelost. Op temperatuur verdween het geluid tijdens de test ook en is de machine echt plezierig stil. De machine draait en reageert als een diesel, enkel in de power plus- stand is de machine feller en daarmee vinniger in de bediening dan de dieselversie. De hele aansturing is erop ontwikkeld om het karakter gelijk te houden en dat is dus grotendeels gelukt. Dat zit ook in details, zo zakt het toerental van de elektromotor iets wanneer je de machine zwaar belast. Dat zou een dieselmotor ook doen en is zo ingeregeld op deze elektrische versie. Gebruik je de joysticks niet, dan zakt het toerental naar stationair, na een instelbare tijd schakelt de machine helemaal uit. Het is knap hoe alles voor de machinist hetzelfde is gebleven, je draait nog steeds de contactsleutel om en gaat werken.

Minder onderhoud
In het dagelijkse werk zijn er geen extra zaken waar je op moet letten. Ook in onderhoud niet; eerder minder. Want de motorolie peilen, luchtfilter reinigen, diesel en adblue tanken; het vervalt allemaal. Het enige noodzakelijke is de machine tijdig op te laden. Wanneer de accu’s bijna leeg zijn schroeft de machine tijdig het vermogen terug, dan kun je nog terug rupsen naar je laadpunt en dankzij deze ingebouwde beveiliging houdt de koeling en aansturing voldoende stroom om te blijven functioneren.

Verwisselbare accupakketten
Staad kiest voor modulaire en verwisselbare accupakketten. Deze maken gebruik van Lithium-ijzerfosfaat-techniek (LFP) en wegen 1.200 kilo per stuk. Zo’n accu is gebouwd in een degelijk ogende volledig stalen en afgelaste behuizing met hijsogen. Één accupack levert 130 kWh aan vermogen en werkt met een spanning van 650 Volt. Er is ruimte gereserveerd voor maximaal drie pakketten naast elkaar, deze zet je achter in de bovenwagen, tegen het contragewicht. Dit bleef praktisch origineel, slechts een dunne rand is er afgefreesd om ruimte te winnen voor de packs.

80.000 euro per accupack
Met de genoemde accu-capaciteit is het aannemelijk dat je een gemiddelde werkdag vol kunt maken. De keerzijde is dat deze accupacks het duurste onderdeel vormen van de gehele machine. Een lange werkduur komt dus samen met een forse investering, reken op grofweg 80.000 euro per accupack. Lang niet elke 30-tonner staat de hele dag naast een puinbreker te scheppen of lange dagen aan een vergruizer. Uit marktonderzoek van Staad blijkt dat machines in deze klasse op een normale werkdag gemiddeld iets meer dan zes uur per dag draaien, waarvan ook nog eens 30 procent stationair. Daarom kan de Doosan ook draaien op één of twee accu’s, in lichter werk kan dat voldoende zijn en je beperkt hiermee de investeringssom aanzienlijk.

Accupacks huren
Ook werkt men aan een mogelijkheid om accupacks te huren. Tegenover de hoge aanschafkosten staan wel lagere gebruikskosten. Verstook je nu ruim 20 euro diesel per uur, voor elektriciteit ben je niet meer dan 5 euro per uur kwijt. Deze lagere gebruikskosten kunnen de hoge aanschafprijs niet goedmaken, elektrisch werken is simpelweg duurder dan diesel. Dankzij subsidieregelingen kan dit.

Een volle dag met twee accupakketten
Onze testmachine is uitgevoerd met twee werkende en geladen accupacks en een dummy gevuld met ballast; om twijfel te voorkomen; deze was tijdens de test ook daadwerkelijk losgekoppeld van het systeem. Na het doen van de laadproeven, sleuven graven, wat zand op depot zetten en alles weer vlaktrekken, dat komt opgeteld neer op een klein uurtje gemengd werk, afgewisseld tussen maximale productie, rustiger draaien, rijden en afvlakken, had de Doosan zo’n 15 procent van z’n accuvermogen verbruikt.

3.000 laadcycli
Trek je dit door dan zou je zo een dag vol kunnen maken met de twee accupakketten. Deze zijn gedekt door een fabrieksgarantie van 5 jaar. Technisch zouden ze 3.000 laadcycli mee moeten kunnen, wat neerkomt op 10 jaar. Daarna kunnen ze nog steeds dienstdoen, maar leveren niet meer de maximale opgegeven capaciteit. Het laden van één accu duurt 3 uur met de ingebouwde snellader aan een 63A aansluiting. Drie pakketten laden duurt dan dus 9 uur, wat nog prima kan ‘s nachts. Die zware aansluiting is wel een belangrijke eis, bij een lichtere 32A aansluiting duurt het laden al dubbel zo lang. Twee accu’s zou je dan nog net ‘s nachts kunnen laden. Dankzij de verwisselbare pakketten hoeft de machine weinig stil te staan. Sterker nog, het zou bijna of helemaal mogelijk moeten zijn om met 3 pakketten 24 uur per dag continu te draaien, door telkens één of twee volle accu’s op de machine te hebben en de andere aan de lader.

Wisselen van accu
Dan moet je wel regelmatig wisselen van accu, dat gaat op zich snel. Het aan- of afkoppelen komt neer op het insteken van een stekker en een signaalkabel. Met kettingen hijs je een accu zó uit de houder. Belangrijke vereiste in het hele verhaal is dat je een zware stroomaansluiting hebt op het Hoge systeemspanning Staad kiest voor een hoge systeemspanning, dus dat resulteert in een lage stroom (Amperage), de bekabeling kan hierdoor relatief dun blijven. De accu’s voeden een watergekoelde 145 kW elektromotor die 1.250 Nm aan koppel levert. Deze bevindt zich aan de rechter voorzijde, ook de originele pompen zijn hierheen verhuisd en aan de motor geflensd. In eco-stand draait de motor 1.400 toeren, maximaal is dat 1.800 toeren. De koelers voor hydrauliek en systeem zijn nu elektrisch aangedreven, evenals de kachelmotor en aircopomp. Nieuw geschreven software regelt de hele aansturing tussen motor en hydrauliekpomp en feitelijk de werking van de hele machine. Tijdens de test liep de software soms nog vast, waarna de machine tot stilstand kwam en een reset nodig was. De leverancier kon in dit geval de machine op afstand uitlezen en het probleem verhelpen. Dat kan en mag nog gebeuren bij een prototype met minder dan 100 uur op de klok.

Doosan DX300LC Electric prima productief
Qua productiviteit doet de machine het prima; dat de elektromotor op papier minder vermogen heeft dan de originele zescilinder dieselmotor, daar merk je in praktijk niets van. Hij kan zich prima meten met de gemiddelde dieselconcurrenten in deze klasse. Geen enkele machinist die op deze machine draait zal daaraan twijfelen. De machine is in onze metingen iets minder productief dan de Doosan DX300LC-7 die we eerder dit jaar hebben getest, op dezelfde locatie, dezelfde omstandigheden en met dezelfde testmachinist. Het verschil zit niet in de power van de machine, maar is te verklaren doordat de dieselversie was uitgerust met een overbemeten 2.400 liter bak, deze elektrische met een meer gangbare 1.915 liter bak. Ook is deze elektrische versie 2 ton zwaarder dan de dieselversie, waardoor de gemeten productie, die we uitdrukken in tonnen en kuubs per ton machinegewicht, automatisch lager is.

Concept wekt vertrouwen
De Doosan DX300LC Electric is een machine waarmee Staad z’n nek uitsteekt. Op wat kleine details na wekt het concept vertrouwen. Voor allround werk is de machine voldoende mans en de accucapaciteit voldoende. Ook in zwaar werk doet de machine niet onder voor de gemiddelde diesel-machine die we in het verleden getest hebben, en kun je accu’s gaan wisselen indien je lange dagen wilt maken naast de puinbreker. Het lot van deze machine hangt ligt vooral in handen van de markt, wetgeving, subsidies en eisen. Dan zal duidelijk worden of de aanschafprijs van 545.000 euro rond te rekenen is. Als het aan Staad ligt is elektrisch werken in deze zware klasse geen toekomstmuziek meer, nu kopen is over vier maanden draaien.

Het gehele artikel is geschreven door Bouwmachines